Bác sĩ Nhi khoa Trần Thị Huyên Thảo, hiện đang công tác tại TP. Hồ Chí Minh cho biết, ở các nước mà dân ta rất “mê” như Mỹ, Úc, Châu Âu, sẽ chẳng thể kiếm được những cửa hàng bán sữa công thức đại trà, ồ ạt như ở Việt Nam. Ở các nước này, muốn mua sữa công thức phải đến các nhà thuốc để mua, hoặc ở những siêu thị lớn, cũng thỉnh thoảng có những quầy sữa công thức, nhưng để ở những góc rất khuất và khó tìm. Trong khi ở Việt Nam, đi đâu cũng thấy những cửa hàng sữa công thức tràn ngập, sữa một hai ba bốn, sữa này sữa kia, nhập hay không nhập… lựa chọn phức tạp còn hơn chọn màu son của phụ nữ.
Sữa công thức bày la liệt đủ các chủng loại thương hiệu
Vậy tại sao có sự khác biệt “quá đáng” như thế này? Lý do là, ở các nước phát triển, sữa công thức có chỉ định chỉ dùng cho những trường hợp đặc biệt cần thiết, chứ không dùng đại trà. Và hầu hết các bác sĩ đều khuyên rằng chỉ nên cho trẻ uống sữa công thức tới 1 tuổi còn sau đó nên thay bằng sữa tươi cho trẻ. Và điều đặc biệt nữa là ở cá nước phát triển thì sữa công thức cho trẻ càng nhiều tuổi thì càng rẻ đi rất nhiều. Trong khi ở Việt Nam đã hình thành một nền văn hóa “thần tượng hóa” sữa công thức, như một giải pháp đáp ứng nhanh gọn cho tất cả những nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, và cũng “sửa chữa” được thần kỳ những “khiếm khuyết” về hình thể, chiều cao, và cả trí thông minh cho thế hệ tương lai!.
Vậy sự thật là như thế nào?
Bác sĩ Huyên Thảo cũng chỉ rõ theo các tổ chức y khoa lớn trên thế giới, sữa công thức chỉ được khuyến cáo trong năm đầu đời của trẻ, như một lựa chọn duy nhất nếu trẻ không có sữa mẹ để bú, hoặc sữa mẹ không đủ cho nhu cầu của trẻ, hoặc vì lý do nào đó, mà mẹ quyết định ngưng không cho bú sữa mẹ nữa. Những sữa công thức cho trẻ nhũ nhi (dưới 1 tuổi) này được làm cho giống với sữa mẹ, và không có một bằng chứng nào cho thấy có loại sữa công thức nào là ưu việt hơn các loại khác cả. Tất cả các loại sữa công thức, về giá trị dinh dưỡng cho trẻ, được xem là tương đương nhau.
Sau 1 tuổi, nếu trẻ vẫn không có lựa chọn bú sữa mẹ, khuyến cáo thống nhất, là chuyển từ sữa công thức cho trẻ nhũ nhi sang sữa bò nguyên kem không đường đã được tiệt trùng hoặc thanh trùng, như một trong 5 nhóm thực phẩm cần có trong chế độ ăn của trẻ (tinh bột, rau củ, trái cây, thịt – protein, và sữa/sản phẩm từ sữa).
Tuy nhiên, sau 1 tuổi, vai trò của sữa không còn là quan trọng nhất nữa, vì trẻ bắt đầu cần nhận được các vitamin, khoáng chất, và các dưỡng chất cần thiết cho phát triển từ các bữa ăn dặm. Theo Hội đồng bác sĩ gia đình của Mỹ và hội đồng y khoa của Úc, lượng sữa bò được khuyến cáo trong 1 ngày cho trẻ sau 1 tuổi là không quá 500 – 600 ml một ngày, và được xem là một nguồn cung cấp rất tốt các protein, calcium và các dưỡng chất khác cho trẻ. Và ở các nước phát triển, ngay từ sinh nhật đầu tiên của trẻ, bố mẹ sẽ chuyển từ sữa công thức (nếu trẻ đang dùng) sang sữa bò nguyên kem (= sữa bò bình thường, dùng để phân biệt với sữa ít béo/sữa gầy (slim milk), và tiếp tục khuyến khích các cữ ăn cho trẻ. Dĩ nhiên, nếu trẻ còn bú mẹ, và mẹ vẫn tiếp tục muốn cho con bú, thì không cần đổi qua sữa bò làm gì.